Railtrash! » Apeldoorn-Hattemerbroek

Op een zonnige dag in maart 2015 waagden we het toch maar eens om de "Baronnenlijn" van Apeldoorn naar Hattemerbroek (-Zwolle) aan een inspectietocht te onderwerpen. In een grijs verleden hadden we deze lijn al eens afgegraasd, maar het eentonige fietspad-karakter met verder weinig spectaculaire elementen kon ons maar matig bekoren. Maar wellicht leent de lijn zich om een nieuwe fiets eens uit te proberen. Even wat statistische info: aangelegd in 1887 door de KNLS (Koninklijke Nederlandsche Lokaal-Spoorwegmaatschappij "Willem III"), 36,7 km. lang. De spoorlijn diende vooral een aantal plaatselijke, maar grote industrieën aan de oostflank van de Veluwe, zoals een ijzergieterij, zeepfabriek, papierfabriek, emaillefabriek en steenfabriek. In 1950 werd de spoorlijn gesloten voor reizigersvervoer, waarna meteen ook het deel Heerde - Wapenveld opgebroken werd. De resterende lijngedeelten Wapenveld - Hattemerbroek en Apeldoorn - Heerde hebben het nog tot resp. 1970 en 1972 uitgehouden voor lokaal goederenvervoer. In de loop van de jaren '70 werden deze stukken opgebroken. Tegenwoordig is vrijwel het gehele tracé een fietspad. Van de stationsgebouwen resteert alleen dat van Vaassen nog. Wel is een aantal wachterswoningen bewaard gebleven en kent de lijn nog een groot aantal originele bruggetjes die over de vele beken en sprengen in deze streek voeren.

Overzichtskaart uit 1913 van de spoorlijn Apeldoorn (onder) - Hattem, of beter gezegd Hattemerbroek, het aansluitpunt op de lijn Amersfoort-Zwolle. Bij Hattemerbroek ging het ook nog rechtuit naar Kampen, maar dat betreft een in 1913 gemaakte verlenging vanaf Hattem. Wij zullen ons hoofdzakelijk beperken tot de in 1887 geopende spoorlijn Apeldoorn-Hattemerbroek.	APELDOORN - De geschiedenins van de Baronnenlijn begint eigenlijk al in 1876 met de aanleg van Oosterspoorweg Amsterdam-Zutphen die we hier rechts in beeld zien. Ten westen van Apeldoorn takte daarvan een zijlijn af richting Paleis Het Loo speciaal Koning Willem III en zijn gevolg, de KONINGSLIJN of ook wel Loolijn genaamd. Het tracé hiervan is nog altijd herkenbaar aan de flauwe boog in het pad links op de foto.	APELDOORN - Het tracé van de spoorlijn richting Het Loo, achter de straat die de toepasselijke naam Koningslijn heeft.	APELDOORN - Voorbij de Prins Willem-Alexanderlaan ligt op het tracé van de Koningslijn nu een breed plantsoen.	APELDOORN - Maar de Koningslijn sloot aan op de Oosterspoorweg in de richting van Amersfoort. Wilde men vanuit station Apeldoorn van de Koningslijn gebruikmaken om vanaf daar verder richting Zwolle te gaan, dan moest er wel een verbindingsboog komen vanaf station Apeldoorn naar de Koningslijn. De aftakking van de Oosterspoorweg is nog vrij goed erkenbaar en moet hier gelegen hebben achter de Waterloseweg.
APELDOORN - Hier kruiste de verbindingsboog van Apeldoor richting Het Loo de Waterloseweg. In het wegdek zijn de sporen van de opbraak van het spoor nog goed te zien.	APELDOORN - Het tracé van deze oostelijke verbindingsboog is nog goed herkenbaar.	APELDOORN - We volgen nu de Koningslijn, waarvan het tracé een wandelpad is parallel aan de Prinses Beatrixlaan.	APELDOORN - Bij de Asselsestraat treffen we woning nr. 1A (km. 1.742) aan. Een a-typische wachterswoning, verwant aan de woningen zoals je die langs de Haarlemmermeerlijn vindt. De woning dateert dan ook niet van de aanlegtijd, maar is in 1914 gebouwd en qua nummering er tussen "gepropt", vandaar 1A. Voor de woning een klein monument ter gedachtenis aan de verdwenen spoorlijn in de vorm van een stukje zelfgemaakt smalspoor.	APELDOORN - Bij de vroegere overweg in de Sprengenweg treffen we ook nog -half verzonken- de NS-eigendomspaal (type "lachebekje").
APELDOORN - Bij de Soerensweg wachtpost 1 (later 1B). Deze woning is wel uit de aanlegtijd van de lokaallijn Apeldoorn-Hattemerbroek (1887). Waarom de richting van Het Loo op de gevel staat aangegeven is onduidelijk.	APELDOORN - Langs de Koning Lodewijklaan is het vroegere spoortracé een brede plantsoenstrook met veel krokusjes in het voorjaar.	APELDOORN - Het spoor nadert de overweg van de Loolaan, met de naald, bekend van de aanslag op Koninginnedag in 2009. Hier splitste de lijn naar Zwolle zich van de Koningslijn. Deze laatste ging rechtdoor en voor Zwolle moeten we naar rechts.	APELDOORN - De naald. Het spoor naar Paleis Het Loo ging nog enkele honderden meters rechtdoor. Het spoor naar Paleis Het Loo is in 1954 opgebroken.	APELDOORN - Wij sloegen dus rechtsaf en volgden de Baronnenlijn, die hier een fietspad is langs de noordizjde van de Zwolseweg. Op deze hoogte moet station Het Loo (km. 4.0) gestaan hebben, waarvan we niets terugvinden. Waar de Zwolseweg een bocht naar links maakt, ging de spoorlijn rechtdoor en daar staan we nu even stil.
APELDOORN - We verlaten de bebouwde kom van Apeldoorn en volgen het fietspad over de vroegere Baronnenlijn.	APELDOORN - Onderweg zullen we heel wat bruggetjes over sloten, beken en sprengen tegenkomen, aarvan dit de eerste is. De onderbouw is nog origneel, maar het betonnen dek is vanzelfsprekend van de fietspadenboer.	WENUM - En zo gaat op nze rubberen banden rap richting Zwolle. Het is spijtig dat we hier nietkunnen lopen tussen roestende spoorstaven over uitgebleekte dwarsliggers in een dun bed van kiezelgrind.	WENUM - Overweg Papegaaiweg. Hier was de stopplaats Wenum (km. 7.2)	WENUM - Brug over de Wenumsche Beek.
Fietspad tussen Wenum en Vaassen.	VAASSEN - Bij Vaassen (Laan van Fasna) wordt het fietspad even onderbroken.	VAASSEN - In Vaassen treffen we het enige stationsgebouw (km. 11.0) langs de Baronnenlijn dat behouden is gebleven.	VAASSEN - In Vaassen stond de ijzergieterij van Vulcanus die uiteraard een spooraansluiting had en die moet hier de Stationsstraat gekruist hebben.	VAASSEN - En ging vervolgens hier het terrein van de gieterij van Vulcanus op, tegenwoordig in gebruik bij Royal Vaassen Flexible Packaging. Op het terrein van de fabriek schijnen nog wel spoorrestanten aanwezig te zijn.
VAASSEN - We keren weer terug naar het hoofdspoor en bekijken enkele honderden meters ten noorden van het station het zoveelste bruggetje. Dit is de Rode Beek.	VAASSEN - Vrijwel meteen gevolgd door nog een bruggetje, over de Hartense Molenbeek.	VAASSEN - Met een flauwe boog naar links gaat het verder richting Epe.	VAASSEN/EMST - Tussen Vaassen en Epe was een spooraansluiting naar de steenfabriek De Veluwe aan het Apeldoorns Kanaal. Hier moet het aftakkende wissel gelegen hebben.	We volgen even de spooraansluiting naar de vroegere steenfabriek langs de Zwarteweg. Aanvankelijk was dit een smalspoor. Later werd het een echte spooraansluiting.
Hier moet de Steenfabriek De Veluwe gestaan hebben. Later schijnt er ook nog een cacaofabriek van Venz geweest te zijn en volgens Google Maps zit er nog steeds een vestiging van Droste. In ieder geval is er geen spoor van spoor meer te ontdekken.	VAASSEN/EMST - Terug weer naar het hoofdspoor. Juist voorbij de spooraansluiting naar de steenfabriek/cacaofabriek staat nóg een industrieel complex langs het spoor. Dit is de vroegere wattenfabriek Utermöhlen en, u raadt het al, deze had ook een spooraansluiting/zijspoor, herkenbaar aan het bredere spoortracé alhier.	VAASSEN/EMST - Bij de voormalige Utermöhlen-fabriek ook nog een spoorbruggetje.	VAASSEN/EMST - Bruggetje over de beek bij de Utermöhlen-fabriek.	Spoortracé ten zuiden van Emst.
Bruggetje ten zuiden van Emst.	EMST - Fietsknooppunt en pauzeplek bij de vroegere overweg bij de Stationsweg/Schobbertweg. Hier stond wachterswoning nr. 5 en iets verderop het thans verdwenen haltegebouw. Hier eindigt voor even het fietspad en nemen we de parallel gelegen Spoorstraat.	EMST - spoordijk bij de Coöperatieweg,	EMST - spoordijk langs de Spoorstraat.	EMST - ten noorden van Emst gaat het fietspad weer verder over het spoortracé. We kijken hier terug in zuidelijke richting. De silo op de achtergrond markeert ongeveer de plaats van de vroegere halte.
Tussen Emst en Epe, nabij de buurtschap Zuuk.	Brug over de Verloren Beek ten zuiden van Epe.	EPE - Fietspad tracé bij Zuuk ten zuiden van Epe.	EPE - We naderen Epe. Het spoor maakt een paar slingers.	EPE - Voormalige wachtpost 7. Het fietspad duikt even onder de N309 door. Vanzelfsprekend heeft de trein dat nooit gedaan.
EPE - Bij Epe is het plotseing over met het fietsen over de spoorlijn, maar bij de Zuukerenkweg is het tracé nog goed herkenbaar.	EPE - De Zuukerenkweg, vanaf dezelfde plek als de vorige foto, maar dan gezien in noordelijke richting.	EPE - In Epe is ht soieso lastig spoorzoeken, maar hier, bij de parkeerplaats op de hoek van de Oenerweg en de St, Antonieweg moet het station gelegen hebben.	EPE - Parkeerplaats aan de St. Antonieweg: het vroegere stationsemplacement.	EPE - St. Antonieweg. Interessant bouwwerk dat tegenover het station stond: Hotel-pension De Veluwe, dat zo te zien betere tijden heeft gekend.
EPE - Voormalig spooremplacement achter de Lange Veenteweg.	EPE - Kipjes scharrelen op het voormalig emplacement langs de Lange Veenteweg, met op de achtergrond de landbouwcoöperatie die ongetwijfeld ook aan het spoor verbonden was.	EPE - Begroeid spoorwegtracé bij de silo van de landbouwcoöperatie.	EPE - Voormalig spoortracé nabij de Heerderweg.	EPE - Eigendomspaal (een zg. erfscheidingsteen) van de KNLS nabij de Heerderweg.
EPE - Wachtpost 8 aan de Heerderweg.	EPE - Wachtpost 8 aan de Heerderweg.	EPE - Voorbij de Heerderweg kunnen we weer fietsen over het spoor. Met een boog in noordoostelijke richting gaat het weer verder richting Heerde.	Landelijk fietspadtracé tussen Epe en Heerde.	KNLS-eigendomssteen tussen Epe en Heerde.
Tussen Epe en Heerde.	Bruggetje over de Zuidelijke Horsthoekerbeek tussen Epe en Heerde.	Aardig detail bij het bruggetje op de vorige foto: oud, houten keerwandje dat met een stuk spoorstaaf op zijn plek gehouden wordt.	Fietspad tussen Epe en Heerde, bij de brug over de Middelste Horsthoekerbeek.	En een bruggetje over de, u raadt het al, Noordelijke Horsthoekerbeek.
We naderen Heerde, maar bij de Schuttersweg eindigt het fietspad. De reden voor deze onderbreking is de A50, die hier een goede 100 meter verderop het spoortracé bruut doorkruist.	Wel nog weer zo'n fijn, origineel ogend bruggetje bij de Schuttersweg.	Bij de Schuttersweg kunnen we even pauzeren op dit bankje en terugkijken op het hele eind dat we er al op hebben zitten. (Toch wel zo'n 22 kilometer inmiddels.)	HEERDE - We moeten een stukje omfietsen, de A50 kruisen, en bij de Engweg pikken we het spoortracé weer op, waarvan het splinternieuwe betondek pijn doet aan onze en we een beetje vreemd aankijken tegen een zwart/wit Andreaskruis.	HEERDE - Plantsoen op het spoortracé langs Huis en Hof.
HEERDE - Voormalig stationsemplacement te Heerde. Links de gebouwen van de Zeepfabriek De Klok, in vroeger tijden uiteraard een belangrijke klant voor het Spoor.	HEERDE - Wilhelminalaan. Hier moet het station gestaan hebben.	HEERDE - Ter gedachtenis aan het heroïsche spoorse verleden van Heerde en aan het station in het bijzonder heeft men deze bakstenen locomotief in het plantsoen aan de Wilhelminalaan geplaatst.	HEERDE - Vervolg van het spoortracé in de richting van Wapenveld.	HEERDE - Restanten van een bruggetje bij de Sportlaan.
HEERDE - De NV Ark's Beschuitfabriek (Bolletje), waar het spoor achterlangs lag.	HEERDE - Op het moderne industrieterrein van Heerde kunnen we niet veel ontdekken, maar voorbij de Zwolseweg kunnen we weer over de vroegere spoorweg fietsen. We kruisen hier de Beatrixweg.	WAPENVELD - Overweg De Rolders.	WAPENVELD - Oud NS-bordje bij parallelweg langs het spoor.	WAPENVELD - Overweg Flessenbergerweg.
WAPENVELD - Voormalig zuidzijde van het spoorwegemplacement, tegenwoordig het Stationspark. Net als in Heerde is hier niks, maar dan ook helemaal niks meer van het spoor terug te vinden, behalve een lichte glooiing in het terrein en een paar straatnamen.	WAPENVELD - Parkeerplaats aan de Stationsweg; het noordelijke deel van het stationsemplacement. De bomen markeren de oprijlaan van het station.	WAPENVELD - Spoorfietspad langs de molen De Vlijt.	BERGHUIZEN - Smitskamp. Hier was de halte Berghuizen.	BERGHUIZEN - De reden voor de vestiging van een halte in Berghuizen school met name in het feit van de aanwezigheid van een papierfabriek, die er in essentie nog steeds is.
BERGHUIZEN - Nog redelijk goed herkenbaar is het tracé voor de aansluiting naar de papierfabriek.	Ingraving tussen Berhuizen en Hattem.	Paaltje voor de 10 KV Hoogspanningsleiding van NS. Ik vermoed dat deze hier ligt voor de voeding van het onderstation te Hattemerbroek vanaf de centrale bij Harculo (Is maar een vermoeden. Iemand een clue?)	Ten zuiden van Hattem.	HATTEM - Boog in het spoor in westelijke richting. In de boog stak naar rechts een spooraansluiting terug in de richting van de emaillefabriek Gelria.
HATTEM - Verdwenen spoor langs de Veenrand.	HATTEM - Tracé van de spooraansluiting naar de emaillefabriek Gelria aan de Hoopjesweg.	HATTEM - Stationslaan. Hier moet volgens onze astronomische berekening het station gestaan hebben.	HARTTEM - Daarna is het spoortracé richting Hattemerbroek aansluiting / Kampen Zuid goed te volgen via het plantsoen dat Roseboomspoor heet.	HATTEM - Langs de Klaas Adamsweg.
HATTEM - Spoortracé langs de Oude Kerkweg. Het tracé is hier zo breed omdat hier twee lijnen gelegen hebben. Voorbij Hattem splitste de Baronnenlijn zich enerzijds in noordelijke richting naar Hattemerbroek en in westelijke richting naar Kampen Zuid, maar de eerste kilometer lagen beide lijnen gebroederlijk naast elkaar.	HATTEM - Bij de Vuursteenberg. De lijn naar Hattemerbroek (het fietspad) buigt naar rechts, terwijl de lijn naar Kampen Zuid (de groenstrook links) er voorlopig nog parallel aan blijft liggen, maar licht begint te klimmen.	HATTEM - Links het geleidelijk hoger wordende tracé voor de lijn naar Kampen Zuid en rechts het lage tracé van de lijn naar Hattemerbroek.	HATTEM - Het lage en hoge tracé naar resp. Hattemerbroek en Kampen Zuid.	We volgen eerst nog even de steeds hoger wordende dijk richting Kampen Zuid. Het tracé naar Hattemerbroek is inmiddels naar rechts afgebogen.
Bij het Vijzelpad houdt de hoge spoordijk abrupt op. Vanaf hier is de dijk afgegraven en bebouwd met een manege. Daarachter ligt de spoorlijn Amersfoort-Zwolle en dat verklaart de stijging van de lijn naar Kampen Zuid: deze moest over de spoorlijn Amersfoort-Zwolle heen. Vanaf links verschijnt opeens de A50 op het toneel die het verdere verloop van de lijn naar Kampen Zuid volledig overruled. Van die lijn is dan ook verder helemaal niets meer terug te vinden, dus die laten we verder zitten.	Wij gaan nog even verder naar Hattemerbroek waar de Baronnenlijn aansloot op de spoorlijn Amersfoort-Zwolle.	HATTEMERBROEK - Inmiddels zijn we parallel met de spoorlijn naar Zwolle gekomen.	HATTEMERBROEK - Overweg Hilsdijk.	HATTEMERBROEK - En hier moet station Hattemerbroek geweest zijn waar de Baronnenlijn aansloot op het spoor naar Zwolle. Onze spoortocht zit er dus op, maar onze fietstocht nog niet, want we moeten terug naar Apeldoorn waar de auto staat.

Totaal aantal foto's: 105 | Maak web foto albums met Jalbum | Chameleon skin | Help

Apeldoorn-Hattemerbroek, feb. 2015 / copyright Victor M. Lansink - Railtrash!