Railtrash! » Enschede-Oldenzaal

Enschede - Oldenzaal was nog zo’n los eindje dat we nog niet hadden afgehecht. Op deze zonnige lentedag (22 maart 2015) gaan we dan maar eens te voet over deze 10 km. lange lijn die feitelijk een onderdeel vormde van het uitgebreide GOLS-netwerk, maar officieel door een aparte maatschappij (de EO) in 1890 is aangelegd. De lijn moest natuurlijk vooral de industrieën waar Twente zo rijk aan was bedienen. Het reizigersvervoer stelde enigszins teleur en werd dan ook al in 1934 opgeheven. Kort daarna werd ook het gedeelte tussen Lonneker en Oldenzaal (aansluiting tramlijn naar Gronau) opgebroken. De stukken tussen Enschede en Lonneker en het spoor ten zuiden van Oldenzaal hebben het nog resp. tot 1972 en 1990 als goederenlijnen volgehouden.

We beginnen op de plek waar vroeger het uitgebreide station Enschede Noord (km. 36.013) stond, zeg maar het hoofdkwartier van de GOLS in Enschede en zenuwcentrum qua spoorvervoer voor de industrieën aan de noordkant van Enschede. Helaas is hier helemaal niets meer van over. Op de plek van het station staan nu moderne kantoorgebouwen.	Voorbij de kruising met de Hengelosestraat begint een busbaan die men nog niet zo lang geleden heeft aangelegd over het tracé van de spoorlijn naar Enschede.	Achter het pand Hengelosestraat 62 treffen we nog een restant van een sooraansluiting aan. Volgens de Grote Heusinkveld (blz. 93) zou dit de spooraansluiting van H. Serphos, later De Jong kunnen zijn, maar volgens mijn informatie lag die aan de andere kant van de hoofdbaan. Het zal dus wel iets anders zijn.	Verderop langs de busbaan is het één groot braakliggend gebied met nog wat oude industriegebouwen. Hier moeten ook spooraansluitingen geweest zijn, maar daar lijkt niets meer van te resteren.	Kruising met de Kottendijk (km. 36.427). Hier moet wachtpost 22 gestaan hebben.
Kruising met de Deurningerstraat (km. 36.501).	Kruising met de Lasondersingel (km. 36.657). We naderen het epicentrum van de Vuurwerkramp van 2000. Bij de stedebouwkundige reconstructie van de wijk Roombeek heeft men het tracé van de spoorlijn naar Oldenzaal ingericht als busbaan. Daarvoor was het tracé nauwelijks te volgen en ging het grotendeels schuil achter schuttingen en ontoegankelijke niemandslanden (zie de website van "Bart Peters" )	De busbaan door het Roombeek-gebied.	De busbaan heeft men de toepasselijk naam “Lonnerkerspoorlaan”genaamd. Rechts het balengebouw van de vroegere textielfabriek Bamshoeve dat de Vuurwerkramp heeft overleefd en nu een expositiegebouw is. (De bedoeling was dat hier het Jan Cremermuseum gevestigd zou worden).	Kruising met de Roomweg, waar zich ook de gelijknamige halte (km. 37.068) bevond. Links de voormalige katoenverwerkingsfabriek J.J. Roozendaal.
De busbaan langs de Lonnekerspoorlaan, met “Schienenersatzverkehr”	De Lonnekerspoorlaan, met rechts de vroegere textielfabriek N.J. Menko.	De Lonnekerspoorlaan, voorbij de Hulsmaatstraat (km. 37.454). Of dit blokkentracé precies het spoor moet markeren is bij ons niet bekend, maar het wekt wel die suggestie.	Kruising met de Voortmansweg/Lijsterstraat. Op de plek van het flatgebouw stond woning 25.	Na de Voortmansweg is het spoortracé naar Lonneker te volgen als fietspad. Het eerste stukje is nog woest en ledig, maar daarna gaat het plankgas richting Lonneker.
Fietspad naar Lonneker.	Aan het begin van het fietspad vinden we nog een oud paaltje voor de afrastering van de spoorlijn met het zeer oude prikkeldraad er nog aan.	En we vinden hier onze eerste hectometerpaal. Onleesbaar weliswaar, maar het zou 37.9 of 38.0 kunnen zijn.	Langs de Voortsweg naar Lonneker. Onduidelijk is of het bloemstuk links op de voorgrond een bermmonument of gewoon een versiering betreft.	Langs de Voortsweg te Lonneker. Links takte een spoortje naar de textielfabriek van de fa. Blijdensteijn & Co, bijgenaamd het Lonneker Steumke.
Voort langs de Voortsweg richting Lonneker. Het spoor gaat hier in een ondiepe ingraving.	Bij aankomst in Lonneker.	We naderen de dorpskern. Het spoortracé maakt een lichte boog naar links.	De plek waar het station van Lonneker (km. 39.358) stond (achtergrond). Op de voorgrond een achtergebleven grenspaaltje van de NS uit de jaren ’60.	Het blijft altijd weer verbazingwekkend waarom sommige paaltjes als zinloze getuigen van een voorbije wereld pontificaal blijven staan.
We volgen het spoortracé (rechts) verder richting Oldenzaal. De begroeide spoordijk langs de Pastoor Balkstraat te Lonneker is nog goed herkenbaar.	Nog een NS-grenspaaltje. Wij noemen dit type “lachebekjes”, naar het lachende mondje dat in de zijkanten van de palen zit. Waarschijnlijk dienden deze om de palen machinaal te kunnen plaatsen/vastpakken.	Een stukje verderop is de spoordijk zelfs nog grotendeels onbegroeid.	Bij de Riesmankamp wordt het weer wat vager qua herkenbaarheid, maar de vrije doortocht is gewaarborgd.	Bij de Wegmanstraat in Lonneker wordt het spoortracé wandelpad. De buren hebben op hun toegangshek de tekst “Spoordiek” gesmeed.
Spoorwandelpad ten noorden van Lonneker.	Langs de Nieuwendijk heeft men een soort van monument voor de spoorlijn gesticht. Een stukje (herlegd?) spoor met dwergsein en andreaskruis. Heel leuk natuurlijk, maar zo’n dwergsein heeft daar nooit gestaan en een andreaskruis binnen profiel van het spoor en zonder bijbehorende overweg slaat natuurlijk nergens op.	Spoormonument bij Lonneker.	Interessanter vinden wij de fraaie, gemetselde brug met betonnen versteviging waar het monument op ligt. En de originele NS-lachebek dat zich schalks verschuilt achter een houten afrasteringspaaltje.	Een kijkje onder het bruggetje in de spoorlijn ten noorden van Lonneker.
Het spoorbruggetje vanaf de andere zijde bezien.	We volgen het tracé verder langs de Nieuwendijk.	We treffen wederom een hectometerpaal aan, mogelijk 40.2.	En we gaan verder over dit landelijke pad.	Nog een authentieke hectometerpaal, die innig vergroeid is met een boom. Waarschijnlijk gaat het hier om 40.4.
Voormalig spoortracé tussen Lonneker en Oldenzaal, bij km. 40.5	En nog een hectometerpaal; 40.6.	Het spoortracé met rechts op de voorgrond hectometerpaal 40.6	Kruising met een toegangsweg naar een boerderij. Best wel verbazingwekkend dat het tracé zo goed toegankelijk nog overal is. Je zou verwachten dat het allemaal privé-eigendom zou worden hier.	Bij de toegangsweg naar de boerderij nog een NS-lachebekje.
Op deze hoogte moet het wissel gelegen hebben voor de spooraansluiting naar de steenfabriek van J. Smulders en Mulder. Zie de foto in de Grote Heusinkveld op blz. 95.	Het terrein van de steenfabriek is in 1955 als houtopslagplaats van de Ned. Heide Mij. in gebruik genomen. Enkele jaren geleden fotografeerden wij hier nog de sfeervolle, maar halfvergane loodsen die hier bijhoorden, maar deze blijken nu allemaal te zijn afgebroken. Slechts enkele brokstukken resten nog. Van het spoor ook geen spoor trouwens dat hier nog tot 1972 in gebruik is geweest.	Wel treffen we aan de rand van het braakliggende terrein nog deze vage bouwsels aan waarvan we niet weten of ze bij de steenfabriek of bij de Heide Mij. hoorden. Het lijken een soort gebouwtjes te zijn geweest waar ketels in stonden die in verbinding stonden met een koelwaterbassin. Het blijken echter brandstofbunkers te zijn die de Duitsers in 1944 t.b.v. de Fliegerhorst Twente gebouwd heeft; zie de website van "DYKO designs" . Met dank aan Patrick H. voor de tip!	Anyway, wij volgen onze tocht verder over het tracé. We komen nu op het stuk dat al in 1934 definitief verlaten en korte later ook opgebroken werd (vanaf km. 41.270 tot ca. 44.0).	Een weggetje voert parallel aan de Oldenzaalsestraat en daartussen (rechts) lag de spoorlijn.
Het al 80 jaar verlaten tracé is nog opvallend goed herkenbaar aanwezig. Het blijkt dat er iets gasleidingachtigs in gelegd is.	Spoortracé langs de Oldenzaalsestraat.	De verdwenen brug over de Deurningerbeek (km. 42.995).	Het spoortracé ten noorden van de Deurningerbeek.	Michiel leest voor uit de Grote Heusinkveld op de spoordijk tussen Lonneker en Oldenzaal.
Her en der langs de spoordijk vinden we paaltjes met het opschrift PO. We vermoeden dat dit Provincie Overijssel betekent. Mogelijk heeft de provincie het spoortracé gekocht voor nutsdoeleinden of iets dergelijks.	Daarna wordt het wat lastiger te volgen allemaal. We komen hier bij de Hanzepoort, een modernisties bedrijvengebeuren met zichtlokatie op de A1. Hier heeft spoornostalgie geen stem meer!	Op deze hoogte moet van 1919 tot 1928 de verbindingsbaan naar de NWSM-tramlijn Oldenzaal-Gronau gelegen hebben, maar we hebben niet de illusie dat daar in de nabijheid van de op- en afritten van de A1 nog iets van te vinden is.	Ten noorden van de A1 ligt de houtzagerij De Volharding. Op deze hoogte moet het tracé van de NWSM-tramlijn zich naast die van onze lijn gevoegd hebben.	De houtzagerij heeft trouwens ook een spooraansluiting gehad, maar daar lijkt op het terrein niets meer van te vinden.
We naderen Oldenzaal. Het spoor schijnt hier tot 1990 nog gelegen te hebben, met twee spooraansluitingen naar de NV Rinco Camping Sport. De bediening vond dan uiteraard plaats vanuit Oldenzaal.	Bij de Schelmaatstraat (km. 44.980) is de spoordijk (links) nog goed herkenbaar.	Bij de Eekboerstraat (km. 45.330) komen we op een aardig, nog deels herkenbaar terrein waar een laad- en losplaats is geweest. Feitelijk zitten we hier al op het terrein dat bij het station Oldenzaal EO behoorden, maar het hoofdgebouw stond nog een stuk verderop. Rechts de resten van een oud laadbordes ofzoiets.	Onder het terrein ligt nog deze fraaie, originele duiker.	En op het terrein staan nog een paar fraaie, houten loodsen die zo kenmerkend waren voor laad- en losplaatsen met kolenboeren uit de goeie oude tijd.
We naderen Oldenzaal EO. Links nog een hal die vast tot het complex van de spinnerij van H.P. Gelderman behoort heeft.	Hier aan het begin van de Enschedesestraat nog een stuk spooraansluiting naar Gelderman. Het (eerste) stationsgebouw Oldenzaal EO stond rechts op de foto.	Helaas kunnen we het terrein niet op. Door het gaas zien we dat de spooraansluiting nog een stuk doorgaat.	Achter het gebouw van Gelderman ligt ook nog een stuk (herlegd?) spoor.	We kijken nog even terug naar de plek van het eerste station Oldenzaal EO.
En willen dan het terrein van het tweede station Oldenzaal EO (dichtbij het “gewone”station) gaan besnuffelen, maar o wee, achter het verkiezingsbord kondigt een bord de “Gebiedsontwikkeling Bisschop Balderikstraat” aan en de firma Lansink uit Saasveld schijnt daar meer van te weten.	Het terrein is geheel op de schop genomen en niets is blijven staan. Van interessante resten van het vroegere EO-station of goederenemplacement is hier niets meer te vinden. Op de achtergrond wacht de Syntus-trein, maar wij nemen de bus terug naar Enschede....	...en gaan lekker chinezen bij de Lange Muur aan het Oogstplein, met pittoreske betimmeringen op de galerij daarboven.	En binnen zit het tjokvol. Dit is een heel populaire Chinees. En inderdaad, het smaakte ons weer best. Inzet: de rekening.

Totaal aantal foto's: 74 | Maak web foto albums met Jalbum | Chameleon skin | Help

Enschede-Oldenzaal, 22 maart 2015 / copyright Railtrash! Victor M. Lansink