Railtrash! » Harlingen-Tzummarum

Eindelijk pakken we de draad van de Noord-Friesche Lokaal-Spoorweg-maatschappij (NFLS) weer op. Vooralsnog weliswaar maar een klein stukje van zo'n 10 kilometer, maar het begin is er. We gaan van Harlingen naar Tzummarum; het gedeelte dat al in 1935 werd gesloten en tijdens de oorlogsjaren werd opgebroken. Het spreekt dan ook bijna vanzelf dat in dit intensieve landbouwgebied relatief weinig van het tracé terug te vinden is, maar toch zijn er nog een aantal interessante relicten bewaard gebleven, zoals stationsgebouwtjes en landhoofden van oude bruggen. Binnenkort zal ook het vervolg van de NFLS (Franeker-Stiens en Stiens-Anjum aan bod komen. N.B. Op 30-12-2012 zijn enkele aanvullende foto's bij deze reportage geplaatst!

Kaartje uit 1913 van het NFLS-net en de Staatsspoorlijn tussen Harlingen en Buitenpost. Het oranje gedeelte dat we vandaag onder de loupe zullen nemen.	Voordat we ons storten opde NFLS-lijnen nemen we eerst een kijkje op de Harlinger stations. We beginnen op station Harlingen Haven dat enkele jaren geleden geheel vernieuwd is vanwege de aanleg van de nieuwe zeekering rond het stadje. We staan hier op de zeekering en kijken op het Arriva-station waar men over kan stappen van trein naar de veerboten naar Vlieland en Terschelling.	Station Harlingen Haven, met links de zeekering en rechts de vuurtoren.	Tussen het station en de zeekering zijn enkele bijzondere voetgangersbruggen gebouwd.	Harlingen Haven, gezien in de richting van station Harlingen.
Aan de andere kant van de oude haven te Harlingen vinden we nog enkele interssante oude havensporen, die niet meer op het hoofdspoor zijn aangesloten en derhalve per trein onbereikbaar zijn.	De sporen liggen langs het oude entrepotgebouw waarvan wij u hier het gehavende tegeltableau tonen.	Havensporen te Harlingen Haven.	Ook aan de andere kant van het entrepotgebouw (dat als autostalling in gebruik is) liggen enkele onbruikbare kadesporen.	Aan het einde van de kade ligt nog een verbidingswissel tussen de beide sporen.
Oude havensporen te Harlingen Haven. Dit terreintje wordt kennelijk voor iets douane-achtigs gebruikt, gezien de aard van het gestalde wagenpark. Rechts enkele tweedehandse NS-fietskluizen.	Kadesporen te Harlingen Haven.	Oude kadesporen te Harlingen Haven.	We maken een sprongetje over de Staatsspoorlijn richting het station van Harlingen Centrum en staan even stil bij dit bruggetje bij km. 0.9.	Harlingen, spoorwegovergang in de Wilhelminastraat.
Station Harlingen, gezien vanaf de Wilhelminastraat. De grasvlakte voor het station doet bijna niet vermoeden dat hier in het verleden mogelijk andere spoorse of industriële activiteiten hebben plaatsgevonden.	Emplacement station Harlingen, km. 1.0 van de lijn Harlingen-Nieuweschans-grens.	Station Harlingen met spoor richting Leeuwarden. Links perron 1 (spoor 1) en rechts het afgeschuinde 2e perron.	Station Harlingen, vanaf het 2e perron.	Station Harlingen vanaf het tweede perron.
Station Harlingen, één van de weinige gaafgebleven Waterstaatstations 3e klasse van de 1e generatie (ca. 1865).	Archieffoto: station Harlingen in 1992. Er is in twintig jaar niet zo veel veranderd. De stationsrestauratie ("Het Station") en het NS-logo zijn verdwenen en tegenwoordig zit er een soort kringloopwinkel in het gebouw.	Met de telelens speuren we nogmaals de horizon af om te zien of we sporen kunnen zien van het aftakken van de lokaalspoorlijn richting Tzummarum/Stiens, maar de aansluiting ligt nog buiten ons gezichtsveld.	Bij km. 2.0, vanaf de spoorwegovergang in de Grensweg te Harlingen speuren we het spoor nog verder af. Hier kijken we weer terug in de richting van Harlingen.	Harlingen, Grensweg, km. 2.0, blik richting Leeuwarden. Het afzwaaiende spoor naar Tzummarum bevindt zich nog steeds achter de horizon.
Ook met de telelens is de plek nog niet waarneembaar.	Bij km 2.9 is nog een overweggetje naar een boerderij; we kijken hier terug in de richting van Harlingen.	En hier vanaf hetzelfde punt kijken we weer in de richting van Leeuwarden. De aansluiting van de spoorlijn uit Tzummarum bevond zich ter hoogte van het lichtsein op de achtergrond en kwam van links.	Particuliere spoorwegovergang met knipperlichtwaarschuwing bij km. 2.9, tussen Harlingen en Franeker.	Hier een kijkje vanaf de spoorwegovergang in de Ludingaweg ten oosten van Harlingen (km. 3.6), met op de achtergrond, ter hoogte van het lichtsein en de baken, naar rechts leidend de vroegere aftakking van de lokaalspoorlijn richting Tzummarum, waar overigens zo goed als niets van te zien is. Het aftakkende wissel lag bij km. paal 3.3, net voorbij de brug over de Achlumer Vaart. Het kilometrische punt van de NFLS-lijn was km. 28.318, wat dus in feite het eindpunt van de NFLS-lijn is, gerekend vanuit Stiens dat km. 0.0 is.
De spoorlijn richting Tzummarum boog met een scherpe boog naar het noorden af. Van de boog en de dijk waarop de lijn lag is hier nog wel e.e.a te zien. Opvallender is nog de woning. Dit woning nr. 3 van de NFLS en vormde de behuizing voor de brugwachter van de spoorbrug over het Van Harinxmakanaal (dat onzichtbaar op deze foto achter de woning ligt). Bij deze woning was ook de stopplaats Koetille gevestigd; de eerste NFLS-halte vanaf Harlingen.	Voormalige stopplaats Koetille (km. 27.796), met daarachter de brugwachterswoning (woning nr. 3, km. 27.754).	Even inzoomen op woning nr. 3 van de NFLS te Koetille. Het lijkt een heel klein huis, maar aan de achterzijde heeft de woning ook nog een lager, benedendijks gelegen, gedeelte.	Ook nog even een afgestofte dia uit de oude doosch vanaf nagenoeg dezelfde plek genomen in juni 1992.	Koetille, woning nr. 3, vanaf de overzijde van het Van Harinxmakanaal. Van de brug waar de brugwachter op wachtte is niets meer te vinden.
Hier lag de 13,68 mtr lange brug bij Koetille over het Van Harinxmakanaal (op oude kaarten overigens aangeduid als Harlinger Trekvaart). Het was een draaibrug waarvan het middelpunt op km. 27.719 lag. (zinloze statistische info, maar altijd mooi om je te realiseren dat zulke dingen door de tekeningenieurs exact bepaald werden vanaf het nulpunt van de spoorlijn (i.c. het midden van station Stiens).	Vanaf de noordelijke oever van het Van Harinxmakanaal (Ungabuurtsterweg) kijken we hier over het uitgevaagde verloop van de spoorlijn naar het noorden. De boog in de sloot verraadt nog het verloop van de sporlijn, maar de dijk zelf is geheel afgegraven.	Een stukje noordelijker, vanaf de Harlingerstraatweg (km. 26.801), kijken we in zuidelijke richting over de geheel weggeploegde spoordijk. In de verte zien we nog de brugwachterswoning van Koetille en helemaal links op de achtergrond tuft de eenzame Arriva-trein voorbij, op weg van de Grote Stad Harlingen naar Leeuwarden/Smit koopt alles.	Draaien we ons op de Harlinger Straatweg een halve slag om, dan zien we dit huisje dat van oorsprong het haltegebouw Midlum-Herbayum van de NFLS is (km. 26.769). Op de plek van de twee auto's lag het perron, het doorgaande spoor en één zijspoortje.	Voor de grap ook nog even een archieffotootje van het haltegebouw Midlum-Herbayum uit juni 1992.
Voorbij het station van Midlum-Herbayum wordt het tracé van de uitgevaagde spoorlijn doorsneden door de A31. Aan de andere kant van de snelweg komen we op dit modderige landbouwersweggetje dat het spoortracé volgt.	Het landbouwersweggetje voert ons met een flauwe boog naar het volgende Friese stationnetje: Wijnaldum.	Hier kijken we, even verderop, weer terug in de richting van Harlingen.	De Halte Wijnaldum (km. 25.469) aan de Foarrijp te Wijnaldum.	Ook nu weer, ter vergelijking, een oude dia vanaf dezelfde hoek uit juni 1992. Men ziet hoeveel er in 20 jaar kan veranderen.
De halte Wijnaldum aan het Foarrijp te Wijnaldum.	Nogmaals, maar dan ingezoomd. Men heeft het karakteristieke dakpanpatroon van de NFLS in ere gehouden.	Voorbij de halte Wijnaldum is de spoordijk verdwenen, maar bij de Sexbierumer Vaart (op oude kaarten Stroomkanaal De Ried genaamd) treffen we nog deze fraaie landhoofden aan van een verdwenen spoorbrug (km. 24.871, wijd 14.20 mtr).	Het landhoofd op de zuidelijke over heeft een uitgeholde boog.	Het stenen gedeelte van het landhoofd was kennelijk bedekt met tegeltjes.
Dit type landhoofden kennen we ook van de andere lokaallijnen in het noorden, zoals Winsum-Zoutkamp, de Woldjerspoorweg en Zuidbroek-Delfzijl. Je zou gaan denken dat hier steeds dezelfde ingenieur aan getekend heeft (W.K. van Oord?).	Nog een sprongetje verder en we komen weer een spoorbruggetje tegen; de brug over de Opvaart (op oude kaarten Sexbierumer Vaart) bij Sexbierum (km. 23.461). Hier heeft men een fietsbruggetje over de landhoofden gelegd. U ziet dat van de toeleidende spoordijk ook hier niets is overgebleven.	Sexbierum, spoorbruggetje over de Opvaart (wijd 5.20 meter).	We naderen station Sexbierum-Pietersbierum (km. 23.033).	Station Sexbierum-Pietersbierum, perronzijde.
Station Sexbierum-Pietersbierum, met drive-in wachtkamer. Gezien vanaf de Duckemalaene.	Ook hier weer een dia uit de oude doos (juni 1992). Het oude station van Sexbierum-Pietersbierum lag toen een stuk een vrijer.	Voormalige spoordijk langs de Stasjonswei te Sexbierum.	Straatnaambordje "Stasjonswei" te Sexbierum (hommage aan L. van Paddenburgh).	'Spoardyk' te Sexbierum.
Na Sexbierum liep de spoorlijn verder door de weilanden en akkervelden in de richting van Oosterbierum, maar de dijk is volledig weggegraven. Halverweg Oosterbierum, bij km. 21.6 was een kort losspoor, genaamd "Nannema-spoor", vermoedelijk bedoeld voor het laden van landbouwproducten. Vanaf een landbouwersweggetje hebben we de positie van dit spoor trachten te lokaliseren, maar er is hier niets meer dat op het Nannema-spoor wijst. We kijken hier vanaf de plek van het Nannenma-spoor richting Oosterbierum. - opname 30-12-2012	Enkele honderden meters verderop lag de spoorlijn hier precies tussen deze twee rechtop geplaatste dwarsliggers (!), verder richting Oosterbierum. (Gezien vanaf de Slachte). - opname 30-12-2012	De Stasjonsreed te Oosterbierum, die uiteraard naar het station voerde.	Aan de Stasjonsreed te Oosterbierum bevindt zich tegenwoordig een speciale gelegenheid om grond, puin en tuinafval te storten, met daarbij een bordje dat vermeldt dat dit verboden is.	Aan het einde van de Stasjonsreed staat een grote stenen schuur. Rechts hiervan, achter het witte huis, stond het stationsgebouwtje van Oosterbierum (km. 20.568), maar dat is jaren geleden afgebroken. Wij vragen ons af of het witte huis van oorsprong het stationskoffiehuis is.
Oosterbierum; het station stond rechts van het witte huisje, achter de grijze loods. - opname 30-12-2012	Oosterbierum, Stasjonsreed. We kijken hier over het verdwenen en dus denkbeeldige tracé van het spoor richting Tzummarum. - opname 30-12-2012	Voorbij Oosterbierum zien we de landhoofden van nog een spoorbruggetje liggen, daarachter nog een stuk spoordijk, maar door de drassigheid van de weilanden wagen we ons er maar niet al te dichtbij. Op de achtergrond ook de kookpotten van de aardappelverwerkende industrie van Lamb Weston Meijer te Oosterbierum. - opname 30-12-2012	Toch ook nog maar een afstandshot, met telelens en tegenlicht van de spoorbrugrestanten tussen Oosterbierum en Tzummarum (Klooster Lidlum) - opname 30-12-2012	Oosterbierum / Klooster Lidlum, aan de Muntsewei. We kijken hier terug in de richting van station Oosterbierum; het spoor lag hier links van de sloot. Rechts de fabriek van Lamb Weston Meijer.
Oosterbierum, Muntsewei, vanaf dezelfde positie als de vorige foto, maar dan gezien in de richting van Tzummarum. De perceelsgrens markeert het verloop van het spoortracé.	Tzummarum, Roordamaleane. Hier kijken we weer terug in de richting van Oosterbierum. Op de achtergrond de Kloosterhoeve en de fabrieksgebouwen van twee foto's terug. Kennelijk ligt er een gasleiding onder het spoortracé dat voor de rest hier volledig uitgevaagd is.	Tzummarum, Roordamaleane, zelfde positie als de vorige foto, maar dan gezien in de richting van station Tzummarum. Ook hier geen spoordijk meer.	Tzummarum, verderop vanaf de Roordamaleane. Hier herkennen we nog een stuk spoordijk tussen de weilanden. Op de achtergrond de voormalige gasfabriek van Tzummarum aan de Kleasterwei- opname 30-12-2012.	Tzummarum, ijsbaan aan de Kade, gezien richting Oosterbierum. Hier is nog wel een herkenbare spoordijk waar naar het paaltje te oordelen eveneens een gasleiding onder ligt. Inmiddels is het tracé hier dubbelsporig geworden (al is dat aan de breedte van de dijk niet te zien) aangezien de spoorlijn uit Franeker zich hier bij onze lijn gevoegd heeft. De lijn uit Franeker moet van links achter de boerderij gekomen zijn, maar ook voor deze lijn geldt dat hij grondig is uitgevaagd in het landschap.
Tzummarum, Kade, landhoofden van de dubbelsporige brug over de Tzummarumer Vaart (km. 18.383). De liggers van de lijn naar Harlingen zijn blijven liggen en doen nu dienst als toegangsbrug voor de ijsbaan.	Tzummarum, spoorbrug over de Tzummarumer Vaart.	Hier stak de spoorlijn richting station Tzummarum de Kade over.	Langs de Spoarstjitte te Tzummarum lagen enkele laad- en lossporen.	Stasjonswei te Tzummarum, met links op de achtergrond het stationsgebouw (km. 17.989).
Straatnaambordje Stasjonswei te Tzummarum.	Het station van Tzummarum is enkele jaren geleden gerestaureerd, nadat het een behoorlijke bouwval was geworden.	Privaatgebouwtje van station Tzummarum, waarin op hoogtijdagen een videopresentatie over de spoorlijnen in Noord-Friesland te zien is.	Station Tzummarum, perronzijde, met stukje herlegd spoor.	Station Tzummarum.
Zo stond het station van Tzummarum er in de barre winter van 1995 bij.	En dit is het station Tzummarum in de zomer van 1992.	Station Tzummarum, zomer 1992.	Station Tzummarum in 1995.	Station Tzummarum anno 2012.
Station Tzummarum in 1992, met rechts de zeer verveloos geworden goederenloods.	Station Tzummarum in de winter van 1995.	De goederenloods heeft inmiddels ook een opknapbeurt gekregen. Het spoor op de voorgrond draineert echter niet erg super, zo te zien.	Ook het station bevindt zich ook nog dit interessante, in verval verkerende kassencomplex, waarvoor we helaas geen tijd hebben om het verder te inspecteren.	Het vervolg van deze lijn naar Stiens houdt u dan ook nog te goed. Het fietspad over het tracé doet echter vermoeden dat ons geen stroobreed in de weg wordt gelegd.
Wij hebben die dag nog andere zaken te doen in de stad Groningen, maar niet nadat we uitgebreid gedineerd hebben bij Chinees Indisch Restaurant Tong Ah aan het Damsterdiep. Inzet: de rekening.

Totaal aantal foto's: 96 | Help

Harlingen - Tzummarum (NFLS) 4-11-2012 / copyright Victor M. Lansink / Railtrash!